25 χρόνια ΣΚΑΙ στο Ιντερνετ!
Στις 15/9/2021 συμπληρώνονται 25 χρόνια από την εμφάνιση στο Ίντερνετ της πρώτης ενημερωτικής σελίδας ελληνικού ιδιωτικού ηλεκτρονικού μέσου μαζικής επικοινωνίας, που παρείχε ενημέρωση κάθε 30 λεπτά.
Για να έχουμε μια αίσθηση του μέτρου, το καλοκαίρι του 1996 μόνο ένας στους 33 έλληνες είχε κινητό τηλέφωνο.
Εννοείται, ότι Ιντερνετ δεν είχε ούτε ένας στους 100 – που δηλώναμε στη Eurostat γι’ άλλους λόγους.
Αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι πέρασαν περίπου τρία χρόνια για
την εμφάνιση άλλης ελληνική σελίδας με ασύγχρονη συχνότητα ενημέρωσης.
Η ιστορία υπάρχει καταγεγραμμένη στο Ίντερνετ Archive και μπορείτε να την δείτε εδώ:
https://web.archive.org/web/19971023225418/http://www.webads.gr/skai/about.htm
Επειδή πολλοί φίλοι μ’ έχουν ρωτήσει διάφορες ερωτήσεις για το εγχείρημα, αποφάσισα -με αφορμή την επέτειο- να απαντήσω στις πιο ενδιαφέρουσες που έχω ακούσει όλα αυτά τα χρόνια, σαν να τις άκουγα όλες μαζί σήμερα.
Η ιστορία έχει δομηθεί στη μορφή ερωτήσεων και σύντομων απαντήσεων.
Επειδή κάθε σύντομη απάντηση μπορεί να γεννήσει ερωτήσεις,
πατήστε πάνω της για να ξεδιπλωθεί η ιστορία όσο πιο αναλυτικά γίνεται!
1. Γιατί αποφάσισες να πεις την ιστορία;
Μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ότι – με την εξαίρεση του Ελληνικού Μουσείου Πληροφορικής – δεν υπάρχει συστηματική προσπάθεια τεκμηρίωσης/καταγραφής της ιστορίας της τεχνολογίας στη χώρα μας.
Επίσης, η πανδημία μας έκανε να φιλοσοφήσουμε λίγο περισσότερο τα πράγματα. Πλέον θεωρώ ότι είναι υποχρέωσή μου. Η δυνατότητα έκφρασης του καθενός μας στις διάφορες πλατφόρμες, καλεί και για την δική μας πιο ενεργή συμμετοχή, ώστε να μοιραζόμαστε την όποια γνώση έχουμε.
Ο φίλος μου ο Γιώργος Λυγεράκης (που ξεκίνησε την καριέρα του στην Compulink και ήταν κι από τα πρώτα στελέχη της Microsoft στην Ελλάδα) είχε πει ότι θα έγραφε κάτι αλλά ακόμη δεν έχει κάνει κάτι. Ελπίζω να το κάνει. Και δεν είναι μόνο για τα πρώτα βήματα του Ίντερνετ. Δεν έχει γραφτεί τίποτα ούτε και το πως κάποιοι είχαμε ξεκινήσει στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με τους προσωπικούς υπολογιστές, στο Athens Computer Club, στην Εμμ. Μπενάκη και Κωλέττη, το πως σπάγαμε και διακινούσαμε τα προγράμματα, γράφαμε στα περιοδικά της εποχής κλπ. Γιατί κι εγώ παιδί της Compulink είμαι, από την άποψη ότι σε εκδόσεις της CompuPress (Computer Για Ολους, Pixel κλπ) δημοσιεύτηκε το πρώτο μου πρόγραμμα αλλά και οι αγγελίες μου που πωλούσα τα προγράμματα που έφτιαχνα (ή έσπαγα) σε ηλικία 14 ετών.
Δεν είναι θέμα ματαιοδοξίας και δεν θα μπορούσε να ήταν για κάποιον που όχι μόνο βοήθησε στην διαμόρφωση των ΜΜΕ, αλλά είχε και δημοσιεύσεις από πολύ μικρή ηλικία στα έντυπα που επιθυμούσε.
Γενικά, δεν φαίνεται να τα πηγαίνουμε καλά στο να θυμόμαστε ανθρώπους που έχουν συνεισφέρει στη διαμόρφωσή μας, ιδιαίτερα δε αν αυτό το έχουν συνδυάσει και με την επιχειρηματικότητα. Όπως δεν τιμήθηκε ποτέ ούτε ο ιδρυτής της Compupress Νίκος Μανούσος, ούτε ο Κώστας Καββαθάς -άλλος ένας γίγαντας της τεχνικής μας (επι)μόρφωσης που έχει αδικηθεί σε σχέση με το τι του οφείλουμε. Αν οι τεχνολόγοι επιχειρηματίες που είναι ειδικοί στην επικοινωνία δεν αναφέρονται, φανταστείτε τι θα γίνει με αυτούς που η επικοινωνία δεν είναι στο αντικείμενό τους.
Δεδομένου ότι πλέον υπάρχει Πανεπιστημιακό Τμήμα στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας καλό είναι να καταγράψουμε αυτή τη σπάνια συνεργασία που ξεκίνησε και παρέμεινε αφιλοκερδής.
Να διευκρινήσω ότι δεν πιστεύω ότι έκανα κάτι το ιδιαίτερο. Αν δεν ήμουν εγώ, θα ήταν κάποιος άλλος. Η προόδος είναι νομοτέλεια. Αν υπάρχει κάποιο μικρό περιθώριο για χαρά, περηφάνια κλπ είναι για την προστιθέμενη αξία του χρόνου που κερδήθηκε μέχρι την εμφάνιση του “κάποιου άλλου” ώστε το νέο να γίνει αυτονόητο-δεδομένο.
2. Γιατί θέλησες να φτιάξεις αυτή την υπηρεσία;
Ήμουν στην Μεγάλη Βρετανία από το 1987-1994 κι επέστρεψα για να κάνω την στρατιωτική μου θητεία, ούτως ώστε να μπορώ να παρευρεθώ στην κηδεία της μητέρας μου: Περιμέναμε ότι δεν θα ζούσε πολύ αφού είχε εγχειριστεί για διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής – η αορτή της σε μεγάλο μέρος έχει αντικατασταθεί από εμφύτευμα από τεφλόν (πληροφοριακά η μητέρα μου ζει ακόμη). Τότε οι γιατροι της μας έλεγαν ότι δεν θα ζήσει πάνω από έναν χρόνο, οπότε “ετοίμαζα βαλίτσες για να επιστρέψω στο εξωτερικό”.
Από το 1995 που τελείωσα τη θητεία μου, είχα πρόσβαση στο Ίντερνετ για να επικοινωνώ με ασφάλεια με την εταιρεία μου (Ford Motor Company) στις ΗΠΑ. Μιας και είχα τη σύνδεση, σέρφαρα στις διάφορες BBS κι αποφάσισα να φτιάξω μια ιστοσελίδα με συμβουλές για Hi-Fi Audio (μια από τις πρώτες για το αντικείμενο που καταχωρήθηκαν στο Yahoo!). Παράλληλα συνεργαζόμουν με την Allaire, την πρώτη εταιρεία που έφτιαξε σέρβερ που επέτρεψε την άμεση παραγωγή δυναμικού περιεχομένου στο web. Μετά από μια απίστευτη σύμπτωση βρέθηκα να σχεδιάζω σελίδες για να βγάζω χαρτζιλίκι μέχρι να επιστρέψω, στην κανονική μου δουλειά σαν μηχανικός παραγωγής στη Ford. Έτσι, βρέθηκα να συνεργάζομαι με τις Web Ads/Hellas On Line – που σχεδίαζαν ιστοσελίδες για πελάτες στο δίκτυο της Hellas On Line.
Επειδή στο Λονδίνο είχα μια ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία στο “Τρεχαντήρι”(ένα κατάστημα που λειτουργούσε ως πρακτορείο Ελληνικού Τύπου κι εμπορεύονταν και την ελληνική μουσική) το 1987, στη δική μου ατζέντα είχα δύο πράγματα: Να ανοίξω το πρώτο ελληνικό δισκοπωλείο στον Ίντερνετ (το οποίο πέτυχα μέσα από το music.gr που ήταν για την ακρίβεια και το πρώτο e-shop στον ελληνικό κυβερνοχώρο) και να βοηθήσω στην καλύτερη ειδησεογραφική ενημέρωση – φυσικά και τα δύο έχοντας στο νου μου τον ελληνισμό της διασποράς. Δηλαδή να πάψει να υφίσταται ο λόγος ύπαρξης για το “Τρεχαντήρι” (που πράγματι σήμερα δεν υφίσταται, έκλεισε μερικά χρόνια μετά).
Στην WebAds είπα την ιδέα μου και ότι θα ήθελα να βρω έναν σταθμό να ανεβάζει τις ειδήσεις. Την τεχνική υλοποίηση θα την έκανα δωρεάν για τον σταθμό στον ελεύθερο μου χρόνο. Αυτοί απλά να έβαζαν επίσης δωρεάν τη φιλοξενία και τη σύνδεση του σταθμού με το Ιντερνετ. Συμφώνησαν.
3. Τι σχέση είχες με τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας;
Με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καμία, πέραν από το γεγονός ότι όταν ήμουν 14 ετών περιοδικά όπως το “Computer για Όλους,” το Pixel και η “Ηλεκτρονική και Computer”, δημοσίευαν προγράμματα μου ή και τις αγγελίες είτε για δικά μου προγράμματα είτε για αυτά που σπάγαμε με τους φίλους μου στο Athens Computer Club. Τότε κέρδιζα σε ένα μήνα όσο οι (δάσκαλοι) γονείς μου σε ένα χρόνο – μέχρι που το πήραν είδηση και με ανάγκασαν να πουλήσω τα εργαλεία μου και να συγκεντρωθώ στα μαθήματά μου. Εγώ ήθελα να φύγω στην Αγγλία βέβαια – κι έτσι έγινε. Έφυγα με το που τελείωσα το Λύκειο- ξαναέκανα Κολλέγιο στο Λονδίνο ώστε να μπω με A-levels σε Βρετανικό Πανεπιστήμιο. Πάντως τα έντυπα για μένα ήταν ένα παράθυρο στον κόσμο από τότε – αφού και μαθαίναμε και κερδίζαμε – οπότε έβλεπα θετικά τον χώρο.
Με την επικοινωνία είχα σχέση δεδομένου ότι ο παππούς μου είχε το πρώτο (και για πολλές δεκαετίες το μόνο) τυπογραφείο στην Νίκαια του Πειραιά, ενώ ο θείος μου Μανώλης Βιθυνός είναι ο πρώτος Έλληνας με διδακτορικές σπουδές στην Επικοινωνία, από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου (στο Στρασβούργο δικάστηκε ο Γουτεμβέργιος οπότε έχει τη μεγαλύτερη παράδοση στον κόσμο στη μαζική επικοινωνία). Ο θείος μου ήταν ο εμπνευστής και ιδρυτικός πρόεδρος του Τμήματος Γραφικών Τεχνών στα ΚΑΤΕΕ (μετά ΤΕΙ). Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, είχε επικοινωνήσει με τον φίλο του Γιάγκο Πεσμαζόγλου για το θέμα της έλλειψης αισθητικής στην καθημερινότητα μας (από ταμπέλες στους δρόμους μέχρι συσκευασίες και διαφημίσεις) και πρότεινε να φτιαχτεί ένα τμήμα γραφιστικής και στη Δημόσια Εκπαίδευση, μήπως και μειωθούν τα εικαστικά σκουπίδια που μας περιστοίχιζαν όλο και περισσσότερο. Ο Πεσμαζόγλου το είπε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και κάπως έτσι ιδρύθηκε αυτό το τμήμα στα τότε ΚΑΤΕΕ.
Βέβαια επειδή στην Ελλάδα είμαστε, όταν πήρε το ΠΑΣΟΚ την εξουσία, ο ιδρυτής έχασε τη Προεδρία της Σχολής κι αντικαταστάθηκε από κάποιον που δεν είχε καν διδακτορικό. Ολα κι όλα! Επίσης, επειδή παραμένουμε στην Ελλάδα, όταν – με άλλη κυβέρνηση το 1990 – αποφασίσαμε να κάνουμε Πανεπιστημιακό Τμήμα για τα ΜΜΕ, κι επειδή δεν υπήρχαν αρκετοί καθηγητές με διδακτορικά για να καλύψουν τις θέσεις, και δεχτήκαμε καθηγητές χωρίς αυτά (κανένα πρόβλημα μέχρι εδώ) αλλά και δεν προσλάβαμε όσους είχαν!Ο θείος μου σαφέστατα με βοήθησε πολύ στο τι να προσέχω. Έμαθα τι πραγματικά σημαίνει το «πι και φι», το «ενεργεία και κατ’ αίσθηση», τα στοιχειώδη χαρακτηριστικά των γραμματοσειρών καθώς και βασικές αρχές του Γκεστάλτ.
Εν πάσει περιπτώσει όλα αυτά ήταν το backdrop του ενδιαφέροντος, κι ελπίζω οι μελλοντικές γενιές – και με την βοήθεια του Ιντερνετ – να τα διαβάζουν και να γελάν με το ότι κάποιοι κάποτε αντικαθιστούσαν ικανούς με ανίκανους με μόνο κριτήριο το ότι οι δεύτεροι ήταν της αρεσκείας των φίλων και των συγγενών τους.
4. Γιατί πήγες σε Ραδιόφωνο και όχι σε άλλο μέσο;
Οι εφημερίδες, ενημερώνονταν σε καθημερινή/εβδομαδιαία βάση κι όχι όσο συχνά θα ήθελα. Κι ήταν και λίγες (π.χ. τα Νέα και το Βήμα κυκλοφόρησαν μερικές μέρες μετά τον ΣΚΑΙ στο Ιντερνετ με ημερήσια ενημέρωση).
Τότε συνδεόμασταν με ταχύτητα που -στη καλύτερη περίπτωση- ήταν 14400 bps. (0.014 Mbps!). Ολο το εύρος σύνδεσης της ελλάδας με το εξωτερικό ήταν ελάχιστα (2;)Mbps. Συνεπώς δεν είχαμε την δυνατότητα για video streaming, ενώ ακόμη και η ψηφιοποίηση του σήματος ήταν πανάκριβη λόγω της απαιτούμενης υπολογιστικής ισχύος. Η παρακολούθηση live μεταδόσεων θα ήταν εφικτή πολλά χρόνια μετά για το ευρύ κοινό. Συνεπώς οι τηλεοπτικοί σταθμοί ήταν no-go.
Από την άλλη γνωρίζαμε ότι στα 28k ή στα 56k ίσως να είχαμε την δυνατότητα μετάδοσης ήχου στο πιο κοντινό μέλλον. Άρα ο ήχος θα ήταν μια χαρά γι’ αρχή.
Δηλαδή το ράδιοφωνο είχε και τη συχνότητα ενημέρωσης που θέλαμε και ήταν και πιο κοντά στο ενδεχόμενο της μετάδοσης ήχου από συνδέσεις Ιντερνετ.
5. Γιατί με τον ΣΚΑΙ;
Στόχος μου ήταν να το κάνω δωρεάν με τον όποιο σταθμό θα συνεργαζόμουν. Δηλαδή από πλευράς τους να μην χρειάζονταν να επενδύσουν τίποτα – να είχαν ήδη ότι χρειάζονταν. Αφορμή θα ήταν οι επικείμενες εθνικές εκλογές.
Σαν απόφοιτος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Αγγλικών Πανεπιστήμιων ήμουν μέλος στο Institute of Electrical Engineers (το αντίστοιχο Αγγλικό ΤΕΕ) – τώρα πλέον λέγετα ΙΕΤ αφού έχει ενσωματώσει και τους Μηχανολόγους και Χημικούς Μηχανικούς. Επειδή με ενδιέφερε ιδιαίτερα η αναπαραγωγή σήματος, κατέληξα να είμαι μέλος της ομάδας εργασίας του IEE για Television, Radio & Data Broadcasting.
Ρώτησα λοιπόν τους συναδέλφους μου εκεί για το αν υπήρχε σταθμός στην Ελλάδα που να καταχωρεί ηλεκτρονικά τις ειδήσεις του σε υπολογιστές. Έμαθα ότι ο μόνος σταθμός που είχε αυτήν την υποδομή ήταν ο ΣΚΑΙ που χρησιμοποιούσε το Newsmaker – σαφέστατα το γεγονός ότι ο ΣΚΑΙ τότε συνεργάζονταν με το BBC βοήθησε στο να γνωρίζουν οι Βρετανοί φίλοι μου ότι ο ΣΚΑΙ λειτουργούσε με αυτό το πρόγραμμα. Ο άλλος κορυφαίος ιδιωτικός σταθμός (Αντέννα) σίγουρα δεν είχε αυτήν την δυνατότητα εκείνη την εποχή – τα κείμενα ήταν χειρόγραφα.
Έτσι, όταν κάλεσα το τηλεφωνικό κέντρο του ΣΚΑΙ με την ιδέα ήξερα ότι μπορούσαν να το στηρίξουν κατ’ αρχήν χωρίς επιπλέον κόστος.
6. Γιατί είχε τέτοια επιτυχία το εγχείρημα;
Ήταν απίστευτο το πόσο εύκολα έγιναν όλα. To θυμάμαι σαν σήμερα. Παίρνω το τηλεφωνικό κέντρο, λέω το και το θέλω να κάνω μια πρόταση στο ραδιόφωνο για τις ειδήσεις του. Με συνδέουν με την κυρία Ε. Αποστολοπούλου που ήταν τότε αρχισυντάκτρια. Της λέω ότι, έχω μάθει ότι γράφετε τις ειδήσεις σας ηλεκτρονικά και θέλω να τις βγάζω στο Ίντερνετ για τους Έλληνες της διασποράς, δεν θα σας κοστίζει τίποτα. Μου λέει περιμένετε (στην αναμονή) να το πω στον διευθυντή. Διευθυντής ήταν ο Θανάσης Καρτερός (ο σημερινός διευθυντής της “Αυγής”) ο οποίος έδωσε το κατ’ αρχήν ΟΚ του. Απλά ζήτησαν να περάσω από την Διεύθυνση Πληροφορικής του Σταθμού.
Πήγα στο Φάληρο, μίλησα με τον διευθυντή πληροφορικής Δημήτρη Αντωνιάδη και τον βοηθό του Αλέξανδρο Τσερνωτά (τον σημερινό διευθυντή πληροφορικής του ΣΚΑΙ). Αφού συζητήσαμε (φαντάζομαι επιβεβαίωσαν ότι μπορούσα να κάνω ότι είπα στο τηλέφωνο), έφυγα και με κάλεσαν λίγο αργότερα να μου πουν ότι ενημερώθηκε και ο Γιάννης Αλαφούζος που έδωσε εντολή να κάνουν ότι τους ζητήσω, οπότε το μόνο θέμα μας ήταν να τους πω τι να κάνουν!
Αφού βρήκαμε άκρη με το πως θα εξάγουμε τις ειδήσεις από το Newsmaker, μετά ήταν το πως θα το μετατρέψουμε σε HTML και μετά πως θα το φορτώνουμε, αξιόπιστα στον Server της Web Ads/Hellas On Line. Για το πρόγραμμα που μετέφραζε το αρχείο ειδήσεων στην HTML που είχα φτιάξει ενέπλεξα τον Θανάση Σιώζο, καλό φίλο και συνάδελφο στο Τμήμα Μηχανικών Η/Υ στην Πάτρα που είχαμε συνυπηρετήσει μαζί και ήθελα απλά να τον ταλαιπωρήσω/εμπλέξω σιγά-σιγά στο Ίντερνετ (μήπως κι αρχίσει να το πάρει σοβαρά και να ασχοληθεί). Τα υπόλοιπα τα έκανα μόνος μου με την βοήθεια του Αλέξανδρου – ξενυχτήσαμε ένα Σαββατοκύριακο για να το παραδώσουμε.
Μένοντας στο Τμήμα ΙΤ ένα πλήρες 48ώρο καταλαβαίνεις τη ροή του σταθμού, συναντάς σχεδόν όλους τους ανθρώπους που την επηρεάζουν και ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Ταυτόχρονα έπρεπε να μιλήσουμε με τους γραφίστες του ΣΚΑΙ – ο ένας μάλιστα ήταν και μαθητής του θείου μου πράγμα που βοήθησε – να μας φτιάξουν τον λογότυπο που θα χρησιμοποιούσαμε, αλλά και το τρέιλερ που θα διαφήμιζε την υπηρεσία στην Τηλεόραση. Τέλος έπρεπε να πούμε στους συντάκτες που έγραφαν το δελτίο ειδήσεων του ραδιοφώνου για εκφώνηση, να το γράφουν πλέον σε μορφή όχι για να διαβαστεί από τον εκφωνητή (δηλαδή με συντομεύσεις, σημεία για παύσεις-τονισμούς, ορθογραφικά λάθη κλπ) αλλά χωρίς λάθη σε σωστή μορφή για να διαβάζεται από το ευρύ κοινό. Αυτό ήταν το μόνο σημείο που ζόρισε λίγο τα παιδιά της σύνταξης γιατί οι χρόνοι οι ραδιοφωνικοί/τηλεφωνικοί/τηλεοπτικοί κυλούν πιο γρήγορά απ’ αυτούς ενός εντύπου.
Ετσι ο ΣΚΑΙ ήταν το πρώτο μέσο στο Ελληνικό Διαδίκτυο που έδωσε το εκλογικό αποτέλεσμα νωρίτερα απ’ οποιοδήποτε άλλο μέσο. Δώσαμε την έγκυρη πρόβλεψη του τελικού αποτελέσματος 7 λεπτά μετά το κλείσιμο της κάλπης! Κατόπιν βέβαια – και για πολλά χρόνια – η μετάδοση των εκλογικών αποτελεσμάτων στο Ιντερνετ έγινε αντικείμενο άμιλλας μεταξύ των τμημάτων ΙΤ των ΜΜΕ αλλά και τον εταιρειών πληροφορικής.
Όπως και με άλλα επιτυχημένα case studies που ακολούθησαν μετά (π.χ. Ναυτεμπορική, ΔΟΛ, Ολυμπιακός κλπ) το κοινό που είχαν οι επιτυχημένες προσπάθειες οφείλονταν κυρίως στην ελευθερία που έδινε η διοίκηση στους εργαζόμενους και το ανοιχτό πνεύμα στις αλλαγές.
7. Γιατί ξεκινήσατε την υπηρεσία στις 15 Σεπτεμβρίου;
Στόχος μας ήταν να προλάβουμε τις εκλογές – να είμαστε το σημείο που οι έλληνες τις διασποράς θα μάθαιναν πρώτοι τις προβλέψεις και τα αποτελέσματα των εκλογών.
Νομίζω είχα επικοινωνήσει μαζί με τον σταθμό με την προκύρηξη των εκλογών. Όταν κατάλαβα ότι φοβόντουσαν ότι αυτό θα πάρει πολύ χρόνο ότι είναι δύσκολο κλπ., τους είπα… «παιδιά το πολύ μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου θα το έχουμε βγάλει και στον αέρα».
Κατέβηκα στο Φάληρο την Παρασκευή 13 να δούμε που είμαστε και τι χρειαζόμαστε, ξενυχτήσαμε και το Σάββατο και την Κυριακή 15/9 όντως είμασταν στον αέρα.
15/9 ήταν σημαντική ημερομηνία για μένα γιατί 15/9/1987 ήταν η ημερομηνία που είχα αναχωρίσει για τις σπουδές μου στην Αγγλία οπότε μου άρεσε σαν ημερομηνία, πήγε εκεί η γλώσσα – δεν ήξερα ότι θα πέσει Κυριακή. Είχε τον συμβολισμό ότι τα παιδιά που θα πηγαίναν 9 χρόνια μετά από τότε που πήγα εγώ για σπουδές στο εξωτερικό θα είχαν τη δυνατότητα να μαθαίνουν τις ειδήσεις άμεσα και δωρεάν. Θέλω να πω ότι η τήρηση των συμβολισμών απλά δίνει – ανάμεσα στ’ άλλα – και την ευχαρίστηση της ακρίβειας. Αλλο να λες 9 χρονια και να είναι όντως 9 χρόνια ακριβώς κι αλλο να είναι περίπου 9 χρονια κλπ. Είναι μια απολαυστική (ψευδ)αίσθηση.
8. Τι αξία είχε το εγχείρημα;
Τότε στην Ελλάδα δεν υπήρχαν περισσότεροι από 10,000 χρήστες του Ίντερνετ. Όσο για την κινητή τηλεφωνία; Κινητό είχε 1 στους περίπου 33 Έλληνες.
Πράγματι η αποδοχή του ΣΚΑΙ να κάνουμε αυτήν την παροχή ήταν πρωτοποριακή γιατί δεν είχε άμεσο εμπορικό όφελος. Πιστεύω ότι όντως το είδαν σαν μια παροχή για τους έλληνες της διασποράς και ως βήμα στο μέλλον. Υπήρχε sense of purpose… “να κάνουμε πράγματα για τον κόσμο”. Σαφέστατα αξιοποιήθηκε κι επικοινωνιακά.
Σύντομα η σελίδα μας δέχονταν χιλιάδες επισκέψεις από τουλάχιστον 5000 διαφορετικές διευθύνσεις IP την ημέρα. Αυτές οι επισκέψεις ήταν κατά το 95% από το εξωτερικό. Κυρίως από Πανεπιστήμια κι Οργανισμούς όπως ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, άλλα ΜΜΕ (π.χ. CNN, BBC κλπ). Ομολογώ ότι μου είχε κάνει εντύπωση η επιτυχία που είχε αλλά και η ανταπόκριση του κόσμου με ευχαριστήρια κλπ.
Ταυτόχρονα, δημιούργησε τέτοια δυναμική που σύντομα όλα τα ελληνικά ΜΜΕ κατάλαβαν ότι έπρεπε να κάνουν κάτι ανάλογο στο Ίντερνετ. Ήταν σαν εμείς στον ΣΚΑΙ να είχαμε πάει στο φεγγάρι, σε κάθε δελτίο ειδήσεων να λέμε ότι μπορούν να διαβάσουν το δελτίο στο Ίντερνετ (για το οποίο οι περισσότεροι απλά είχαν δέος και το είχαν συνδέσει με τη ΝΑΣΑ κλπ), ενώ οι άλλοι δεν είχαν τίποτα! Προφανώς για μας ήταν ένα ακόμη έμμεσο εχέγγυο για την αξιοπιστία μας και την ταχύτητά στη μετάδοση της είδησης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πήρε μήνες/χρόνια στα άλλα κανάλια για να μας πλησιάσουν. Ακόμη και το ραδιόφωνο του Φλας που άνηκε στον μεγαλύτερο τεχνολογικό Όμιλο της χώρας, του πήρε σχεδόν ένα χρόνο μέχρι να βγει στον αέρα. Και προφανώς οι… δεύτεροι, έπρεπε να αρχίσουν να προσφέρουν «παπάδες» για να μπορέσουν να μας ανταγωνιστούν.
Αν δείτε πάντως και από την επιτυχία του twitter η περιεκτική ενημέρωση έχει νόημα – ιδιαίτερα δε για εκείνη την εποχή που κάθε σελίδα έκανε αρκετά δευτερόλεπτα ή και λεπτά για να κατέβει.
Μερικά χρόνια μετά ένας από τους κορυφαίους αναλυτές της επικοινωνίας για το Economist Intelligence Unit, εξέφρασε την άποψη ότι αυτό που κάναμε με τον ΣΚΑΙ (και κατόπιν με τη Ναυτεμπορική) επιτάχυνε την πρόοδο των επενδύσεων στο ελληνικό Ίντερνετ κατά τουλάχιστον ένα έτος.
Σε ότι με αφορά προσωπικά δεν περίμενα ότι θα άλλαζε την πορεία της επαγγελματικής μου διαδρομής.
Γι’αυτό αναφέρω ότι η αξία της προσπάθειας ήταν ανεκτίμητη.
9. Ποιο ήταν το δικό σου προσωπικό όφελος από αυτήν την προσπάθεια;
Η αγορά πιάστηκε στον ύπνο λοιπόν και μετά έψαχνε να βρει το πως και γιατί έγινε. Μερικές εβδομάδες μετά με εντόπισε ένας από τους κορυφαίους παράγοντες των έντυπων ΜΜΕ στην χώρα (ΟΛΑ τα σοβαρά έντυπα ΜΜΕ στην Ελλάδα που είχαν δικά τους τυπογραφεία ή δική τους φωτοσύνθεση ήταν πελάτες του): Ο συγχωρεμένος Περικλής Κατσαούνης.
Με κάλεσε στο γραφείο του αρχικά σαν πελάτης για να συνδέσω την εταιρεία του στο Ίντερνετ στο δίκτυο της HOL και να φτιάξω την ιστοσελίδα της (σημειώστε ότι τότε είναι ζήτημα να υπήρχαν τότε 200 εταιρικές ιστοσελίδες στην Ελλάδα ενώ η εταιρεία του ήταν Β2Β). Δεν ήξερα φυσικά ότι ταυτόχρονα μου έπαιρνε συνέντευξη… με εξέταζε, μάθαινε το ιστορικό μου. Λ.χ. του έκανε εντύπωση για το πως πληκτρολογούσα με ρώτησε αν έπαιζα πιάνο για να μάθει ότι ασχολούμαι με τους υπολογιστές από το 12 ετών κλπ. Ταυτόχρονα τον μάθαινα κι εγώ και ήταν εντυπωσιακό να βλέπεις έναν σοβαρό άνθρωπο άνω των 70 ετών να γράφει κώδικα!Μετά από τρεις συναντήσεις -κι αφού είχα διορθώσει κάθε βλάβη (που ο ίδιος προφανώς προκαλούσε)- με ρώτησε:
– Θα σε ενδιέφερε να έχεις και δεύτερη, απογευματινή εργασία στην «καλύτερη εφημερίδα της Ελλάδος»;
– Και ποια είναι η καλύτερη εφημερίδα της Ελλάδας; – τον ρώτησα
Δεδομένου ότι ο συνομιλητής μου ήταν προμηθευτής και του ΔΟΛ, της Ελευθεροτυπίας, της Καθημερινής περίμενα να μου έλεγε π.χ. το Βήμα ή την Καθημερινή ή την Ελευθεροτυπία.
– Η εφημερίδα που πληρώνει τους φωτογράφους για όλες τις φωτογραφίες που χρησιμοποιεί, δηλαδή δεν τους κλέβει, και μάλιστα στην ώρα τους. Είναι η Ναυτεμπορική.
Τον ρώτησα γιατί δεν προτείνει να πάω σε εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας που θα βλέπουν τη δουλειά περισσότεροι αναγνώστες.
Κι απάντησε με το εξής σοφό:
«Ξέρω, νομίζεις ότι η Ναυτεμπορική δεν έχει αξία, γιατί απλά εσύ δεν την διαβάζεις, δεν κυκλοφορεί στα περίπτερα, έχει μικρή κυκλοφορία κλπ. Όμως έχει τη σωστή κυκλοφορία. Δηλαδή τη διαβάζουν αυτοί που πρέπει! Αν θέλεις να προοδεύσει η Ελλάδα στο Ίντερνετ, τότε πρέπει πρώτα να καταλάβουν την αξία του αυτοί που αξίζει να την καταλάβουν. Δηλαδή οι επιχειρηματίες και οι οικονομικοί διευθυντές τους! Γιατί αυτοί θα επενδύσουν/εγκρίνουν τις δαπάνες. Οπότε πρώτα πρέπει να δοθούν υπηρεσίες που θα βοηθήσουν αυτούς. Π.χ. να βάλετε μια βάση δεδομένων με τις διακυρήξεις δημοσίων διαγωνισμών, ενημέρωση για το χρηματιστήριο, το συνάλλαγμα κλπ. Μόνο αφού κάνετε αυτό να πάτε στη μεσαία τάξη, και αφού το κάνετε κι αυτό τότε να πάτε στη ευρύ κοινό, στη μάζα μέσω της ψυχαγωγίας και του αθλητισμού»
Έμεινα άφωνος. Πως να διαφωνήσει κάποιος με αυτές τις συμβουλές;
«Θέλω να πας εκεί γιατί είναι εκεί ο Γιώργος ο Ζαφόλιας, είναι ένα “παιδί της οικογένειας” που ασχολείται με την τεχνολογία – ο πατέρας του ήταν ο Οικονομικός Διευθυντής του Τζώρτζη Αθανασιάδη, που μόλις τελείωσε τη θητεία του στο στρατό και θα ξεκινήσει κάτι στο Ιντερνετ. Δεν έχει τις δικές σου πανεπιστημιακές σπουδές, δεν έχει ζήσει στο εξωτερικό, όμως είναι καλός προγραμματιστής κι έχει την πλήρη εμπιστοσύνη της οικογένειας Αθανασιάδη και του κ. Λυκογεώργου του διευθυντή. Κι είναι πολύ σημαντικό αυτό, το να πας κάπου που να υπάρχει εμπιστοσύνη. Στον ΣΚΑΙ ήσουν τυχερός. Δεν είναι όλα τα μαγαζιά έτσι, ιδιαίτερα όταν θα πρέπει να πληρώνουν κι όλας για κάτι που δεν θα έχει άμεσα απτά ωφέλη. Επειδή δεν ξέρουν εσένα, αν τα πας καλά με τον Γιώργο, η εμπιστοσύνη που έχουν στον Γιώργο θα τους επιτρέψει να κάνουν ότι τους προτείνετε! Πιστεύω ότι μαζί θα μπορέσετε να κάνετε θαύματα. Αυτό δεν θα το έχεις ούτε στην Ελευθεροτυπία ούτε στον ΔΟΛ – μέχρι να σε εμπιστευτούν εκεί, θα έχει πετάξει το πουλάκι»
Δεν ξέρω αν κάναμε θαύματα αλλά όντως η Ναυτεμπορική έγινε το σημείο αναφοράς της σύγχρονης παρουσίας στο Ίντερνετ στη χώρα μας και κατόπιν συνέχισα στον ΔΟΛ και στην αγάπημένη μου εφημερίδα, «Το Βήμα» όπου συμμετείχα στον σχεδιασμό και υλοποίηση του εκδοτικού συστήματος του Οργανισμού. Με τον αρχισυντάκτη των Financial Times της Ναυτεμπορικής, Σώτο Χρυσαφόπουλο, σχεδιάσαμε το πρώτο πόρταλ στην Ελλάδα: “Η Ψηφιακή”. Η πρόταση δόθηκε από μένα στον κ. Ψυχάρη και κατέληξε να υλοποιηθεί σαν… in.gr από την ομάδα του RAM/ROM στον ΔΟΛ, αφού ο κ. Λαμπράκης έκρινε ότι αρμόδιοι για τα περιοδικά πληροφορικής του Οργανισμού ήταν και οι κατάλληλοι να προχωρήσουν ένα τέτοιο εγχείρημα. Βρέθηκα στην ομάδα υλοποίησης της ιστοσελίδας της ΕΡΤ, κατόπιν στο flash.gr, το site του Ελεύθερου Τύπου… συμμετείχα μέχρι και στην αναδόμηση της σελίδας της Ζούγκλας του Μάκη Τριανταφυλόπουλου το 2008.
Να σημειώσω ότι στο ξενύχτι που κάναμε με τον Αλέξανδρο τον Τσερνωτά για να στήσουμε την υπηρεσία του ΣΚΑΙ γνωρίστηκα με τη σύντροφό του την Ιωάννα που ήταν η σκηνοθέτης της Ζούγκλας στον ΣΚΑΙ. Η Ζούγκλα έγινε από τις πρώτες, αν όχι η πρώτη, εκπομπή που είχε email επικοινωνίας για τους τηλεθεατές: Το είχα πει εγώ στον Αλέξανδρο, ο Αλέξανδρος στην Ιωάννα, η Ιωάννα στην ομάδα της Ζούγκλας κι έγινε άμεσα.
10. Τι απέγινε με την Web Ads;
Μετά την επιτυχία της υπηρεσίας με τον ΣΚΑΙ, ο κ. Αλαφούζος θέλησε να συναντηθεί με αυτούς που έστησαν αυτή την υπηρεσία προφανώς για να τους ευχαριστήσει και να συζητήσει τα επόμενα βήματα.
Οι ιδιοκτήτες της Web Ads θεώρησαν σκόπιμο να μην συμμετάσχω στη συνάντηση – αυτό έλλειπε να ήταν στην συνάντηση το 27 χρόνο nerd που την εμπνεύστηκε και την υλοποίησε την υπηρεσία (αυτά δεν γινόντουσαν στην Ελλάδα τότε). Με το που έμαθα ότι δεν θα συμμετάσχω υπέβαλα την παραίτηση μου.
Δεν νομίζω να πήγε καλά η συνάντησή τους και -συμπτωματικά- η εταιρεία έκλεισε μετά από μερικούς μήνες. Νομίζω ήταν η πρώτη εταιρεία που ασχολείτο με το Ίντερνετ στην Ελλάδα που έκλεισε! Πρωτοπορία σε όλα, όχι αστεία!
11. Τι απέγινε με την HOL;
Στο στήσιμο της ιστοσελίδας της Ναυτεμπορικής συνεργαστήκαμε με την HOL που ήταν ο χορηγός μας – δηλαδή η εφημερίδα δεν πλήρωνε τίποτα στην HOL έναντι προβολής.
‘Ετσι συνεχίστηκε η συνεργασία μου με όλα τα παιδιά της Hellas On Line που ήξερα από πρίν.
Η συνεργασία μου με την HOL συνεχίστηκε σχεδόν σε όλες τις δουλειές που έκανα στην Ελλάδα. π.χ. 8 χρόνια αργότερα, όταν εργαζόμουν στον Όμιλο Ιντρακόμ, έφερα την HOL σαν συνεργάτη-χορηγό του Ολυμπιακού.
Επίσης έζησα την εξαγορά της HOL από τον Ομιλο και για μερικούς μήνες ήμουν ο Internet Applications Manager της.
Οι Γιώργος Γιάτσιος και Θέμης Κορδογιάννης που ήταν οι μηχανικοί της HOL που κοιτούσαν το θέμα της αξιοπιστίας της σύνδεσής μας πριν 25 χρόνια καθώς και ο προιστάμενός τους Αντώνης Γιαννόπουλος ήταν στην HOL\Vodafone μέχρι πρόσφατα – αν δεν είναι ακόμη εκεί.
12. Ποιά ήταν τα οφέλη που είχε για τον ΣΚΑΙ;
Ο ΣΚΑΙ, με αυτή του την πρωτοβουλία, έγινε σημείο αναφοράς στον χώρο και στο τεχνικό επίπεδο.
Πιστεύω ότι η δική μου εμπειρία ήταν ενδεικτική γι αυτό που θα ακολουθούσε με την προσπάθεια της Ψηφιακής μέσα από τον ΣΚΑΙ-Alpha.
Επίσης η συμβολή στην δημιουργία του brand του στο εξωτερικό ήταν ανεκτίμητη, αφού για τουλάχιστον ένα έτος, όλα τα διεθνή μέσα όταν ήθελαν να μάθουν τι ακριβώς γίνεται στην Ελλάδα, “αυτή τη στιγμή”, σε εμάς ερχόντουσαν.
Στον δικό μου, τεχνικό, τομέα όταν κάποιοι συνάδελφοι από το ΙΕΕ μου ζητούσαν ποιο είναι το καλύτερο ηλεκτρονικό μέσο στην Ελλάδα για να συνεργαστούν έλεγα ο ΣΚΑΙ και ήμουν κι αντικειμενικός στην άποψή μου με βάση την εμπειρία που είχα με την ομάδα του ΣΚΑΙ.
Είναι πολλά τα παραδείγματα που δεν ξέρω πιο να πρωτοδιαλέξω. Ας αναφέρω το τεχνολογικά πιο ενδιαφέρον:
Μ’ αφορμή τον ΣΚΑΙ φάνηκε για πρώτη φορά η ανάγκη άμεσης αυτόματης μετάφρασης των ελληνικών σε άλλες γλώσσες – αφού η ταχύτητα της μετάφρασης έπρεπε να συμβαδίζει με την ταχύτητα της ενημέρωσης του αρχικού κειμένου. Δηλαδή αν ήσουν δημοσιογράφος στο BBC ή σε έναν Οργανισμό κι ενημερωνόσουν από τον ΣΚΑΙ, θα έπρεπε πλέον να είχες τη δυνατότητα να μπορείς να μεταφράζεις το κείμενο σε χρόνο μικρότερο της μισής ώρας.
Ετσι μάθαμε για σχετικές υπηρεσίες και πιο συγκεκριμένα την Systran του Δημήτρη Σαμπατακάκη στο Παρίσι που ήταν η εταιρεία που έκανε τις αυτόματες μεταφράσεις για την Ευρωπαική Ένωση κι όχι μόνο. Βέβαια με τον Δημήτρη η συνεργασία τελεσφόρησε μερικά χρόνια αργότερα: Τότε που θέλαμε να δώσουμε αυτόματες μεταφράσεις από τα αγγλικά στα ελληνικά, για τους όλο και περισσότερους έλληνες που μπαίναν στο Ιντερνετ αλλά δεν ήξεραν καλά αγγλικά για να το αξιοποιήσουν. Βγάλαμε μαζί την υπηρεσία στο music.gr πιλοτικά το 1999 και μετά τη δώσαμε στην ΟΤΕΝετ, μέχρι που εμφανίστηκε η Google οπότε και ενσωματώθηκε η τεχνολογία του στο Google translate. Αυτό το “πρόβλημα -feature request” πρώτα ήρθε σε εμάς λόγω ΣΚΑΙ όπως ήταν φυσικό αφού εμάς είδαν και πρώτα εμείς αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω σε αυτό να βρούμε το τι και πως. Είμασταν τυχεροί να είναι έλληνας ο CEO της Systran που από καλλιτέχνης στο Παρίσι βρέθηκε παντρεμένος με την κόρη του ιδρυτή της Systran. Δεν νομίζω ο Δημήτρης να με καλούσε στο Παρίσι με όλα τα έξοδα πληρωμένα για να δούμε πως θα προχωρήσουμε αν δεν υπήρχε η συγκεκριμένη προιστορία με τον ΣΚΑΙ.
Με αυτά τα παραδείγματα θέλω να πω το αυτονόητο: Η αξία της πρωτοπορίας σπάνια μπορεί να υπερεκτιμηθεί.
13. Ξανασυνεργάστηκες με τον ΣΚΑΙ και τον Όμιλο της Καθημερινής;
Οπως σας είπα αυτή η ιδέα/δωρεάν υπηρεσία, μου άλλαξε τη ζωή μου, και πάντα έννοιωθα “υποχρεωμένος”. Συνεπώς δεν υπήρχε περίπτωση μετά να γίνει αυτή η σχέση – επ’ αμοιβή. Και όταν ήθελα να τους συμβουλέψω έγραφα είτε στο Βήμα είτε στα περιοδικά του ΔΟΛ είτε συμμετέχοντας στις ημερίδες του ΤΕΕ.
Το 1999 ο ΣΚΑΙ που τότε είχε γίνει Alpha με είχε ως τεχνικό σύμβουλο στα θέματα της Ψηφιακής Τηλεόρασης. Επειδή ήμουν παιδί της IBM (για μεγάλα έργα) και της Microsoft (για όλα τα άλλα), η Oracle που ήθελε το έργο, έστειλε από το Δουβλίνο που είναι τα κεντρικά της Ευρώπης ότι καλύτερο είχε για να με πείσει να εισηγηθώ υπερ της. Τελικά επέλεξα να μην αγοράσουμε Oracle αλλά η μηχανικός πωλήσεων της Οracle επέλεξε να με παντρευτεί (κι έχουμε μαζί δύο παιδιά που ζουν στο Δουβλίνο).
To 2000 στον ΣΚΑΙ/Alpha πήρα σχεδόν όλα τα ελληνικά τραγούδια που είχε μετατρέψει το ραδιόφωνο σε mp3, για την δημιουργία του πρώτου οn-demand ελληνικού ραδιοφώνου στο music.gr. Δηλαδή ραδιοφώνου με playlists που μπορούσες να προσπεράσεις ή να επαναλάβεις τραγούδια.
Σε αυτό το πλαίσιο γνώρισα και έναν από τους πιο στενούς μου συνεργάτες κατοπινά, τον Γιώργο Ευαγγέλου. Κριτήριο το ότι ο Γιώργος, έφερνε στον ΣΚΑΙ/Alpha παιδιά από «τη Στροφή» για την εκπαίδευση τους ως ηχολήπτες, για την κοινωνική τους επανένταξη. Ο ίδιος ήταν τότε ένας έφηβος, που είχε δύναμη στην εταιρεία, δεδομένου ότι ο θείος του ήταν ο καπετάνιος του συγχωρένου Αριστείδη Αλαφούζου. Κι αυτό το παιδί χρησιμοποιούσε αυτή του τη… δύναμη, για να βοηθήσει αρρώστους – πρώην ναρκομανείς. Ε αυτό το παιδί το πήρα με τη σειρά μου από την ηχοληψία και τον έκανα μηχανικό συστημάτων: Όταν η Ναυτεμπορική ήθελε μηχανικό συστημάτων, πρότεινα τον Γιώργο – ο οποίος σήμερα εκτιμώ ότι είναι από τους κορυφαίους μηχανικούς δικτύων και συστημάτων στον κόσμο.
Μόνη εξαίρεση στο θέμα της αμοιβής ήταν το 1998, ενώ εργαζόμουν στον ΔΟΛ, μου πρότεινε ο Δημήτρης Δανίκας να συνεργαστώ με το Περιοδικό ΜΕΤΡΟ που άνηκε στον όμιλο της Καθημερινής αρθρογραφώντας για θέματα τεχνολογίας. Εκεί πήρα και την πρώτη μου συνέντευξη, με τον τεράστιο Κέβιν Κέλλυ (εξηγώ την ιστορία αναλυτικά εδώ) – ενώ η συνέντευξη είναι διαθέσιμη εδώ.
14. Πως βλέπεις τώρα τα πράγματα αναφορικά με την καινοτομία στο Διαδίκτυο;
Πιστεύω ότι τότε, πριν 25 χρόνια, μπορούσαμε και κάναμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Ίσως επειδή δεν υπήρχε άμεσο οικονομικό όφελος, δεν υπήρχε «εμπορικό» και οι διάφοροι ενδιάμεσοι που εν τέλει είναι άσχετοι με το αντικείμενο – που συνήθως αποτελούν τροχοπέδη. Οι συγκεκριμένοι ενδιάμεσοι ρόλοι δεδομένου ότι οι ίδιοι δεν δημιουργούν πρωτογενή αξία – τείνουν να απαξιώνουν οτιδήποτε δημιουργικό στο όνομα της (αντ)αποδωτικότητας – δηλαδή για να παρουσιαστούν στους προϊσταμένους τους ότι «έσωσαν» χρήματα ή δαπάνες κλπ. ενώ δεν μπορούν καν να φανταστούν το όφελος που το νέο φέρει. Πως θα μπορούσαν άλλωστε; Εδώ δεν μπορούν να το φανταστούν -πολλώ δε μάλλον να το ποσοτικοποιήσουν- οι ίδιοι οι δημιουργοί. Ετσι στην πράξη το μόνο που σώζουν είναι οι καλές τους σχέσεις με πρακτικές περασμένων εποχών που χρίζουν άμεσου εκσυγχρονισμού.
Όπως είπα και πριν, τότε κάναμε απλά ότι θέλαμε, προχωρούσαμε και δημιουργούσαμε αξία. Όσο περνούσαν τα χρόνια, βλέπαμε όλο και πιο πολλούς «άσχετους» να μπλέκονται στα πόδια μας, και να έχουν άποψη ενώ δεν είχαν γνώση. Μάλιστα, αυτοί ακριβώς οι άσχετοι, είχαν και το θράσος να αναρωτιούνται γιατί μηχανικοί όπως η αφεντιά μου είχαν… άποψη. Νομίζω τα είχαν μπερδέψει τα πράγματα, με άλλους χώρους.
Είναι δυστύχημα το ότι το Ιντερνετ αντιμετωπίστηκε πρωτίστως ως μέσο προβολής και διαφήμισης. Άρα οι περισσότεροι πελάτες μας, αντί να μας φέρνουν σε επαφή με τους μηχανικούς τους για να παμε τις επιχειρήσεις τους μπροστά, έφερναν τα τμήματα προβολής και μάρκετιγνκ ως συνομιλιτές μας. Τραγικά πράγματα δηλαδή. Οπότε αν απορείτε “γιατί δεν γίναμε Ισραήλ στο Ιντερνετ;” -ενώ σίγουρα θα μπορούσαμε σε καθαρά τεχνικό επίπεδο- ίσως έχετε μια ακόμη εξήγηση. Νομίζω όλοι μας έχουμε πλέον την εικόνα, ότι οι μέχρι τώρα τουλάχιστον νικητές του Ιντερνετ δεν ήταν αυτοί που σπαταλούσαν τον πολύτιμό τους χρόνο ικανοποιώντας τα διάφορα τμήματα μάρκετινγκ και προβολής και το “εγώ” των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων που υποτίθεται ότι υπηρετούσαν στην προσαρμογή τους στη νέα εποχή.
Ας μεταφέρω κι άλλη μια εμπειρία. Οταν πήγα στον ΔΟΛ από την Ναυτεμπορική, η Ναυτεμπορική ήταν μακράν η πιο “ωραία” προσπάθεια στο ελληνικό Ιντερνετ – κέρδιζε βραβεία κλπ κλπ. Πίστευα λοιπόν ότι θα με αξιοποιούσε ο ΔΟΛ για να φτιάξω τα sites για “Τα Νέα” και “Το Βήμα”. Για μένα άσχημα κι απαρχιωμένα τεχνικά sites. Δηλαδή, ιδιαίτερα για Το Βήμα, το εικαστικό/αισθητική του και η τεχνολογία του δεν συμβάδιζε με την ποιότητα του περιεχόμενού του – και μάλιστα το είχα πει και στις συνεντεύξεις μου πριν πάω. Οταν ο Δημήτρης Τσιαμπούρης στη Multimedia μου ανέθεσε το εκδοτικό σύστημα του Βήματος (που κατόπιν θα γίνονταν κι ολόκληρου του Οργανισμού) νόμιζα ότι μου το έκανε για “σπάσιμο”. Σύντομα όμως κατάλαβα ότι το δίδυμο Ψυχάρης-Μεμής που διοικούσε Το Βήμα, ήθελαν πραγματικά να αξιοποιήσουν το Ιντερνετ για την παραγωγή της καλύτερης ημερήσιας εφημερίδας που τότε ετοίμαζαν. Ετσι επένδυσαν πρώτα στο backend: Ο Οργανισμός είχε την πιο σύγχρονη τεχνική υποδομή και σε servers και σε υπολογιστές, όλοι οι δημοσιογράφοι εκπαιδεύτηκαν στα Windows (μέχρι τότε δούλευαν σε μαύρες οθόνες κι οι περισσότεροι δεν είχαν πιάσει ποτέ ποντίκι), όσοι δεν ξέραν τυφλό σύστημα μπορούσαν να πάνε στην Didacta να μάθουν (εκεί έμαθα κι εγώ σωστό τυφλό), η ταχύτητα σύνδεσης του Οργανισμού στο Ιντερνετ ήταν ασύλληπτη κι όλοι ενθαρρύνονταν να βλέπουν τις διεθνείς ιστοσελίδες κλπ κλπ. Οσο για το εκδοτικό μας σύστημα, νομίζω ότι ήταν.. έτη φωτός μπροστά. Μαζί με την ΙΒΜ/Byte δώσαμε δυνατότητες όπως η αποστολή κειμένων στην εφημερίδα για άμεση δημοσίευση μέσω email κλπ. Θέλω να πω δηλαδή ότι είχαν προσεγγίσει σωστά τις προκλήσεις. Οσο και να φτιάξεις την εικόνα, αν δεν υπάρχει υποδομή από πίσω που να στηρίζει το οικοδόμημα και να δίνει πραγματικό όφελος στην εργασία ώστε, λόγου χάρη, να ελέγχουν σε καθημερινή βάση τα στελέχη σου τι κάνει ο διεθνής ανταγωνισμός, να παίρνουν ιδέες κλπ πως θα πας μπροστά;
Για να το κάνω ακόμη πιο κατανοητό, θα σας μεταφέρω το παράδειγμα που έλεγα πρόσφατα σε έναν φίλο μου που είναι στέλεχος στην Τράπεζα Πειραιώς:
“Φαντάσου να αφιέρωνες όλο τον χρόνο σου στο να φτιάχνεις εφαρμογές να προβάλεις την Τράπεζα, χωρίς όμως να έχεις φτιάξει την υποδομή για την Winbank. Δηλαδή ενώ το Ιντερνετ (οφειλεί να) είναι για σένα το πως θα κάνεις τις συναλλαγές και τη ζωή των πελατών σου πιο εύκολη, εσύ απλά να έφτιαχνες σελίδες για να διαφημίζεις το πόσο καλή τράπεζα είσαι, από την άποψη του πόσο περιποιημένα και καθαρά είναι τα καταστήματα, πόσο φιλικοί είναι οι ταμίες κλπ κλπ”. Κατάλαβε αμέσως τι εννοώ.Γενικά, πολλοί από αυτούς που περιγράφονται στο “Bullshit Jobs” του David Graeber βρέθηκαν στον χώρο μας και μας επιβράδυναν. Σε πολλές περιπτώσεις αυτοί οι επιτήδειοι άνθρωποι κατέστρεψαν και δημιουργικές προσπάθειες, για λόγους που δεν είχαν σχέση με τη λογική.
Κάπου εκεί χάθηκε η δημιουργικότητα και φτάσαμε στο σημείο οι περισσότεροι να μην δημιουργούν – αλλά απλά να αντιγράφουν, και μάλιστα να μην έχουν και τη διάκριση του τι είναι καλό να αντιγράψουν και τι όχι! Ξέρετε η σελίδα της Ναυτεμπορικής είχε στηθεί και κατά π και κάτα φ. Δηλαδή είχε και το 3.14 και την χρυσή τομή ο χώρος του κειμένου σε σχέση με τα μενού κλπ στην ενδεδειγμένη ανάλυση. Είχε ελεγχθεί κι από τον θείο μου, και γενικά με τον Ζαφ προσέχαμε και το πίξελ. Προσπαθούσαν άλλοι να μας αντιγράψουν, αλλά στο κοπιάρισμα πρόσθεταν ή αφαιρούσαν ας πούμε μερικά πιξελ στο μενού -για να μην φανεί η αντιγραφή φαντάζομαι- και κατέστρεφαν τις αναλογίες. Προφανώς δεν ήξεραν τι έκαναν! Προφανώς δεν ήξεραν ότι το π και το φ έκαναν την δική μας σελίδα “μελωδική”, αρμονική κι ευάρεστη στο μάτι χωρίς καν ο αναγνώστης να το αντιλαμβάνεται, ενώ το δικό τους αντίγραφο, ήταν “θορυβώδες”, κουραστικό κι ήταν ενοχλητικό.
Αλλά ακόμη και η ίδια η διαφήμηση ήταν πιο δημιουργική. Θυμάμαι το παράδειγμα της Coffee Republic το 1996, που μόλις ξεκινούσαν δύο παιδιά. Δηλαδή είπαμε με τα παιδιά, ωραία ή έντυπη διαφήμιση που έχετε, όμως εδώ είναι άλλο το μέσο, μπορούμε να έχουμε όσες “σελίδες” θέλουμε. Και φτιάξαμε σελίδες για κάθε υπουργείο της δημοκρατίας του καφέ κλπ. Το Υπ. Πολιτισμού μιλούσε για την Καλλιέργια, το Υπ. Εσωτερικών για την Ταυτότητα, Το Υπ. Παιδείας είχε μάθημα Γεωγραφίας, το Υπ. Ανάπτυξης είχε αναφορά σε Επιδότησεις κλπ κλπ.. Φτιάξαμε λοιπόν μια παρουσία που είχε γέλιο, διακωμοδούσαμε τα πάντα π.χ. το λινκ για το email ήταν Κοινωνικός Διάλογος που τότε ήταν “στη μόδα”. Οταν τελειώσαμε το σαιτ αυτοί που το έβλεπαν μας ρωτούσαν τι… γεύση.. πίναμε όταν φτιάχναμε το κάθε Υπουργείο. Σημειωτέον ήταν η πρώτη ιστοσελίδα στη χώρα μας που είχε Java Applet που το κοτσάραμε εκεί πέρα γιατί είχαν γεύση καφέ Java, είχαν περάσει από το γραφείο μόλις έσκασε το email από την Sun Microsystems, τους άρεσε που γυρνούσε γύρω γύρω το σήμα της Java και είπαμε οκ, να φτιάξουμε την πρώτη σελίδα σαν ταχυδρομικό φάκελο και να το βάλουμε σαν γραμματόσημο. Τελικά κάθε γεύση έγινε γραμματοσήμο και το Java έμεινε σαν στάμπα στον φάκελο οπότε εμείς χρησιμοποιήσαμε την διαφήμιση του καφέ τους για να κάνουμε διαφήμιση στη γλώσσα προγραμματισμού Java.
Κοντολογίς, εμείς δημιουργούσαμε, παίζοντας, περνούσαμε καλά και κάναμε ότι κάναμε γιατί το κριτήριο μας ήταν να κάνουμε ενδιαφέροντα πράγματα και κυρίως χρήσιμα για εμάς – ακομη κι αν η χρησιμότητά τους περιορίζονταν στην ευχάριστη ώρα που περνούσαμε κατά την δημιουργία. Δεν μπορούμε να έχουμε προσδοκίες καινοτομίας ενώ λειτουργούμε με το πως νομίζουμε, ότι οι άλλοι νομίζουν, ότι εμείς πρέπει να φαινόμαστε όταν περνάμε καλά. Νομίζω ζω déjà vu του φαινομένου που ανέφερε ο Κέβιν Κέλλυ στη συνέντευξή του με παράδειγμα που η χαρά η δική του στα 60’s να έχει γίνει ο φόβος των παιδιών του στα 90’s.
Τώρα νοιώθω ότι η πολιτική ορθότητα έχει καταστήσει απαγορευτική την καινοτομία. Με απογοητεύει το γεγονός ότι μπορεί κάποιος να έχει ένα σωρό μέσα στη διάθεσή του και το αποτέλεσμα βγαίνει χλιαρό, χωρίς φαντασία και κυρίως χωρίς να φαίνεται ότι αυτοί που το φτιάχνουν χαιρόντουσαν όταν το έφτιαχναν! Και κάπως έτσι η νέα γενιά σπαταλάει τον χρόνο της στο ΤικΤοκ μήπως πετύχει κάτι το αυθόρμητο, πρωτότυπο κι αυθεντικό. Το κοινό “επιλέγει προιόντα” σε διάφορες κατηγορίες (μέχρι και το επικοινωνιακό προιόν “Επιλογή Πρόεδρου των ΗΠΑ”) με αυτά τα χαρακτηριστικά αλλά οι καθ’ ύλην αρμόδιοι μάλλον έχουν παραιτηθεί του αντικειμένου τους.
Δεν μπορείς να είσαι και καινοτόμος μηχανικός (δηλαδή να δημιουργείς κάτι που δεν υπήρχε πριν, δεν το ξέρει/έχει σκεφθεί κανένας και άρα η πιθανότερη αντίδραση του περιβάλλοντος να είναι κριτική – είτε τους αρέσει είτε όχι) κι από την άλλη να είσαι και δημοσιοσχετίστας και να πρέπει να προσέχεις το “εγώ” του κάθε συνομιλητή σου. Συνήθως αυτά δεν πάνε μαζί.
Εδώ βλέπετε αναφέρουμε πράγματα που ήταν καινοτόμα πριν 25 χρόνια κι αρκετοί από τους αναγνώστες μπορεί τώρα που τα διαβάζουν να εκνευρίζονται, να σε κατηγορούν για αλαζονεία, ματαιοδοξία κλπ. Αντίστοιχα, οι φίλοι να έχουν δέος, θαυμασμό, να χαίρονται να λένε “ρε τον Μήτσο τι είχε κάνει τότε – δεν το ήξερα” κλπ. Και οι δύο προσεγγίσεις, ανεξαρτήτως προαίρεσης, είναι ισότιμα επιζήμιες αν δεν ακολουθούνται από επικοδομητική κριτική, σχόλια, βελτιώσεις. Αυτά τα σχόλια είναι πολύ δύσκολο να τα λάβεις όταν αυτό που παράγεις είναι “πριν τον καιρό του” για τους άλλους που δεν μπορούν καν να διανοηθούν τι πας να κάνεις. Ιδιαίτερα δεν βοηθά εμάς τους έλληνες που χαρακτηριζόμαστε κι από την αρετή-κατάρα της φιλοπρωτίας. Οι δικές μου αντοχές οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο ότι είμαι στο φάσμα του αυτισμού οπότε δεν έδινα και πολύ σημασία στο περιβάλλον. Οι ανθρώπινες αντιδράσεις και συναισθήματα (θαυμασμός, κολακείες, ζήλεια, φθόνος, μίσος κλπ) με άφηναν ανεπηρέαστο στη συνέχιση της εργασίας που ήξερα ότι πρέπει να γίνει. Επίσης γιατί έχω τη γνώση, όχι απλά την πεποίθηση, ότι ποτέ δεν ζημιώθηκα από κάποιον καλύτερο από εμένα – πάντα ζημιώθηκα από κάποιον χειρότερο από εμένα.
Είναι σπάνιες οι χαρισματικές περιπτώσεις όσων συνδυάζουν και το πνεύμα καινοτομίας και τη διαχείριση των ανθρώπων. Αφού το πρώτο αναφέρεται στην ανατροπή του υφισταμένου ενώ το δεύτερο αναφέρεται στο merry play along. Στην Ελλάδα μόνο ένα τέτοιο αυτοδημιούργητο παιδί γνώρισα. Είναι ο Χάρης Καρώνης, που έχει περάσει από 40 κύματα και που τώρα διαπρέπει με το Viva. Ηταν μάλιστα και ο πρώτος εξωτερικός συνεργάτης που είχα προτείνει στον Πέτρο Κόκκαλη, όταν κάναμε τον ανασχεδιασμό του olympiacos.org το 2003. Χάρηδες όμως υπάρχουν ένας στα 10 εκατ.!
15. Πως βλέπεις τα πράγματα για τα επόμενα 25 χρόνια;
Ζούμε μια ιδιαίτερα απρόβλεπτη/δυναμική περίοδο.
Πριν 22 χρόνια ξέρετε, μετά την πρόταση για τη δημιουργία του in.gr, ο συγχωρεμένος Χρήστος Λαμπράκης μου έδωσε μια υποτροφία να σπουδάσω Νέα Μέσα στο City University London, μέσω του Συλλόγου «οι Φίλοι της Μουσικής». Αν και βοήθησα στο στήσιμο του In.gr και στο τεχνικό επίπεδο, την ευθύνη την είχαν αναλάβει άλλοι – αγνοώντας την αρχική μελέτη/πρόταση που είχαμε με φτιάξει με τον Σώτο Χρυσαφόπουλο (που τότε από την Ναυτεμπορική είχε μεταπηδήσει στον ΣΚΑΙ/Alpha).Προσπάθησα να μεταφέρω στον Οργανισμό ότι οι επιλογές θα είναι καταστροφικές δεδομένου του μεγέθους της αγοράς τότε αλλά και τον επερχομένων αλλαγών που δεν γνωρίζαμε ακριβώς αλλά ξέραμε ότι θα είναι σημαντικές (θυμηθείτε ότι τότε η Google, Facebook, Instagram κλπ δεν υπήρχαν). Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας έγραψα ένα άρθρο με τον τότε Διευθυντή Ερευvών της RAND – εκεί που εφευρέθηκε το packet switching, ο “πυρήνας του Ίντερνετ” αν θέλετε- κι εκεί που στάλθηκε το πρώτο email – για να πούμε – με μαθηματική λογική κι αξιοποιώντας την ιστορία – ότι ακόμη δεν έχουμε δει τίποτα. 22 χρόνια μετά, δεν θα άλλαζα λέξη απ’ αυτό το άρθρο. Δυστυχώς τότε δεν εισακουστήκαμε κι όντως οι συνέπειες ήταν καταστροφικές για τον Οργανισμό.
Επιπλέον, επειδή ωρίμασα, δεν θα έδινα συμβουλές, μοιραζόμουν την… «όποια αλήθεια» δωρεάν. Άθελά μου και δωρεάν, δεν θα ήθελα να ζημιώσω κανέναν. Άλλωστε, δεν νομίζω ότι είναι λίγοι όσοι έχουν πληρώσει βαρύτατο τίμημα, επειδή έδιναν αφιλοκερδώς συμβουλές σε ανθρώπους δεν ήταν σε θέση να ακούσουν ακόμη και για θέματα που δεν γνώριζαν ή/και είχαν κι εκδικητική τάση σε όλους όσοι διαφωνούσαν μαζί τους.
Εδώ ακόμη και η αφήγηση της πραγματικότητας κινδυνεύει να καταστεί ζημιογόνος. Δεν μπορώ να εξηγήσω διαφορετικά την απουσία ιστορίας στον τομέα μας. Όσο έγραφα αυτή την αφήγηση, την έδωσα σε μερικούς φίλους για τα σχόλιά τους. Ορισμένοι από αυτούς μου είπαν ότι… βρε αδελφε δεν χρειάζονται τόσα πολλά, τι τα θες, ποιος θα τα διαβάσει, μην βρεθείς και μπλεγμένος κλπ…. Μα φυσικά και δεν γράφονται για να διαβαστούν τώρα, επειδή εμείς θέλουμε να γιορτάσουμε μια επέτειο που θεωρούμε σημαντική. Γράφονται για να υπάρχουν, ώστε όταν κάποιος, κάποτε αναζητήσει τι και πως έγινε, να μπορέσει να τα βρει.
Σίγουρα δεν πρόκειται να πάρω περισσότερη χαρά απ’ αυτήν που παίρνω όταν καινοτομώ κι αυτό που παράγω είναι χρήσιμο. Η μόνη χαρά που θα πάρω απ’ αυτήν την αφήγηση θα είναι αν δοθεί το έναυσμα και σε άλλους να γράψουν τις δικές τους αφηγήσεις, να διορθώσουν/συμπληρώσουν τη δική μου αφήγηση, ούτως ώστε να έχουμε την ιστορία που μας αξίζει. Αν είμαι βέβαιος για κάτι για τα επόμενα 25 χρόνια είναι ότι με τις βελτιώσεις στους αλγορίθμους οι συναφείς και ακριβείς πληροφορίες θα βρίσκονται όλο και πιο εύκολα.
Νομίζω άλλωστε ότι η αφήγηση/αποτύπωση της ιστορίας είναι αρκετά σημαντική βοήθεια για την πρόβλεψη του μέλλοντος.
Πριν 25 χρόνια ένας άνθρωπος έκανε τα πάντα. Έφτιαχνε το εικαστικό των σελίδων, τα γραφικά (μαζί με τα μπακγκρουντ που έβγαζαν μάτι και τις σκιές για να δείξουμε ότι είχαμε φωτοσοπ), το front-end, το back-end, την διαχείριση του web server, την διασύνδεση του πελάτη στο Ιντερνετ, την εκπαίδευση του πελάτη, τα πάντα. Σταδιακά περάσαμε στην εξειδίκευση… συντομότερα από τα επόμενα 25 χρόνια από τώρα είναι δεδομένο ότι θα επιστρέψουμε όπως αρχίσαμε. Δηλαδή ένας θα κάνει τα πάντα (και φυσικά δεν θα χρειάζεται να ξέρει να προγραμματίζει ή να σχεδιάζει κλπ). Βέβαια πάλι θα χρειάζεται να κατέχει το πιο δύσκολο χαρακτηριστικό: Να γνωρίζει τι θέλει/αξίζει να κάνει.
16. Κάνε μια εξαίρεση και πρότεινε μια υπηρεσία που θα σχεδίαζες για τον ΣΚΑΙ σήμερα;
Όπως όλοι μας, έβλεπα την κάλυψη των πυρκαγιών. Σκεφτόμουν ότι θα μπορούσε κάθε καμεραμαν να είχε δημοσιευμένη τη θέση του, και να είχαμε ένα QR code στην οθόνη μας, που θα το σκανάραμε και θα βλέπαμε στο κινητό μας ή το tablet μας το που είναι στον χάρτη η κάθε κάμερα που βλέπαμε εκείνη τη στιγμή στην οθόνη της τηλεόρασης.
Ξαναπαρακολουθήστε την κάλυψη και δείτε πόσος χρόνος αφιερώνεται στο να μας εξηγούν που είναι. Αυτόν τον χρόνο θα τον κερδίζαμε όλοι μας.
Αναρωτιέμαι γιατί δεν βρέθηκε κάποιος να το κάνει ήδη! Και δεν αναφέρομαι μόνο στον ΣΚΑΙ, εννοώ γενικώς. Το πιθανότερο είναι ότι ακόμη κι αν βρέθηκε κάποιος, ξέρει ότι θα πρέπει να περάσει πλέον η πρότασή του από ένα σωρό άσχετους και μέχρι να βρεθεί άκρη δεν θα είχε νόημα.
Τότε – χωρις email, messenger, κινητά τηλέφωνα – ο κύκλος Εξωτερικός Συνεργάτης-«Εφευρέτης», Τηλεφωνήτρια, Αρχισυντάκτης, Διευθυντής, Ιδιοκτήτης έγινε μέσα σε μερικές ώρες. Λέγαμε μεταξύ μας: “να βάλουμε κι αυτό, να δείξουμε και το άλλο κλπ”… και τα κάναμε, μαθαίναμε και τα κάναμε, και σχεδόν όλες τις φορές οι «από πάνω» βλέπαν το αποτέλεσμα εκ των υστέρων. Το έβλεπαν στην πράξη όμως και τους ήταν αδύνατο να πουν όχι αφού δεν το είχαν και στο… χωριό τους.
Σήμερα νοιώθω ότι πιο πολύ χρόνος δαπανάται σε bullshit στο αν, τι και πως να κάνουμε κάτι παρά στο να το κάνουμε. Δηλαδή σε δικαιολογίες για να μην κάνουμε κάτι! Σήμερα θα ήθελε μέρες, εβδομάδες ή και μήνες – με συναντήσεις επί συναντήσεων – και πάλι θα ήταν αμφίβολο αν θα έβρισκε τον τελικό αποδέκτη!
Αυτό είναι ένα πρόβλημα που είμαι βέβαιος ότι θα βρει τη λύση του σχετικά σύντομα.
